डारञ्जितसापकोटा
केहीदिनअगाडिचिकित्साशास्त्रस्नातकोत्तरतहअध्ययनकालागितयारीगरिरहेकाचिकित्सकसाथीहरुनेपालमैपहिलो पटकहुनलागेकोएकीकृतप्रवेशपरीक्षाकाविभिन्नप्रावधानहरुमाचित्तदुखाइभएपछिचिकित्साशिक्षाआयोगकोध्यानाकर्षणगराउनभक्तपुरपुगे।असन्तुष्टचिकित्सकहरुकोकुरासुन्नेरसम्बोधनगर्नेउदारतातआयोगलेदेखाएननै, उल्टैप्रहरीलागाएरदमनरधरपकडगरायो।आफ्नैछातासंगठननेपालचिकित्सकसंघमापनिसाथीहरुलेप्रवेशपाएनन्।
डाक्टरगोविन्दकेसीकोअनवरतप्रयासरसम्पूर्णचिकित्सकसमाजकोआन्दोलनकोबलमाआएकोचिकित्साशिक्षाआयोगचिकित्सककासरोकारहरुकोसम्बोधनगर्नुभन्दापनिसरकारलाईदेखाएरपन्छिनखोजेपछिसरकारीनिजामतीचिकित्सक, अस्थायीकराररगैरसरकारीचिकित्सककाबीचमादेखिएकोअन्तरद्वन्द्वयतिबेलासडकरसञ्जालमाछताछुल्लछ।चिकित्सकहरुमागुम्सिरहेकोव्यापकअसन्तुष्टिबारेआफ्नैछातासंगठननेपालचिकित्सकसंघलेनतकुनैपक्षधरतासार्वजनिकगरेकोछनतकुनैसमाधानकोउपायसुझाएकोछ।सायद 'पर्खरहेर'कोनीतिमाछ।तरपनिउसकोसशक्तहस्तक्षेपतसार्थकपहलकोसर्वत्रअपेक्षाजीवितैछ।
वर्षौंदेखिसमस्याग्रस्तविषयमानियमावलीबन्दैगर्दाव्यापकछलफलरबहसहुनुपर्नेमापहिलेपरीक्षाकोमितितोकेरअन्तिमसमयमासार्वजनिकगरिएकोचिकित्साशिक्षानियमावलीरत्यसमाभएकाअव्यावहारिकरबहुअर्थीप्रावधानहेर्दायोसरासरविद्यार्थीहरुलाईअल्मल्याउनेरछलफलकोसमयपनिनदिनेबदनियतमात्रथियोभन्नेप्रष्टछ।सुरुमासरकारी/खुला/विदेशीविद्यार्थीलाई२०/७०/१०कोअनुपातमासिटदिनेप्रस्तावगरेकोभनेरनियमावलीपारितहुनेक्षणसम्मआइपुग्दात्यसलाई४०/५०/१०बनाइनु, सरकारीचिकित्सककोपरिभाषागोलमटोलबनाइनु, अन्तिमसमयमाआएरदुर्गमरभौगोलिकताकोमुद्दामाअल्मल्याइनु, छात्रवृत्तिकरारकाचिकित्सकहरुलाईअन्तिमसमयमाआएरस्वास्थ्यमन्त्रालयलेपूर्वस्वीकृतिनदिनुआदिसबैघटनालेसरकारीबदनियतकोजोडदारभन्डाफोरगर्दैछन्।
प्रतिस्पर्धामासर्तयाकेहीप्रावधानराख्नसकिन्छतरतीसर्तरप्रावधानपूरागर्नेअवसररसमयसबैप्रतिस्पर्धीहरुलाईउपलब्धहुनुपर्छ।यहीनैप्रतिस्पर्धाकोसामान्यसिद्धान्तहोरन्यायरसमानताकोसामान्यसुझबुझहो। वर्षेनीलोकसेवाआयोगकोपरीक्षाहुँदासम्मनिजामतीचिकित्सकलाईदिइनेसहुलियतमाकेहीसार्थकतापक्कैथियोहोलातरपछिल्लोतीनवर्षदेखिको पुस्तालोकसेवापरीक्षादिएरसरकारीस्वास्थ्यसेवामाप्रवेशगर्नेअवसरबाटवन्चितछ।
आफूलाईप्राप्तहुँदैनभएकोअवसरपाउनेहरुलाईदिइनेसहुलियतमाथिअहिलेकोपुस्तालेमज्जालेप्रश्नगर्नपाउँछ।त्यसमाथिपनिअहिलेसरकारीचिकित्सककोलागिभनेरछुट्याइएकोसिटसंख्याअहिलेपरीक्षामाभागलिनेचिकित्सककोसंख्याभन्दानिकैबढीहुन्छ।देशकाअधिकांशस्वास्थ्यसंस्थाअस्थायीतथाकरारकाचिकित्सकहरुकोभरमाचलिरहेकोअवस्थालाईनजरअन्दाजगर्दैसरकारभनेनिजामतीचिकित्सकनैसमग्रस्वास्थ्यसेवाकोमेरुदण्डभएकोतथ्यजबरजस्तीस्थपितगराउनखोज्दैछ।
दुर्गममाकामगरेकोआधारमायाअनुभवसमयकोआधारमादिइनेसहुलियतसिद्धान्ततःराम्रोअवधारणाहोतरयस्ताकिसिमकाप्रावधान२-३वर्षकोपूर्वसूचनापश्चात्मात्रैलागुगर्नुवाञ्छनीयहुन्छताकिहरेकव्यक्तिलाईदुर्गमगएरअङ्करअनुभवकोसहुलियतलिनेयासुगममाबसेरतयारीकोसहुलियतलिनेदुवैविकल्पप्राप्तहोस।परीक्षाभन्दाएकमहिनाअगाडिसूचनादिएरअनुभवरभौगोलिकतालाईसहुलियतदिनुपर्छभन्नुकदापिव्यावहारिकरन्यायोचितहुनसक्दैन।
छात्रवृत्तिकरारमाकार्यरतचिकित्सकलेआफ्नोकरारअवधिपछिपूरागर्नेगरीअहिलेस्नातकोत्तरअध्ययनगर्नपाउनेगरीनियमावलीबन्दायसलेचिकित्सकलाईआफ्नोअध्ययनमाबाधानपुर्याई राज्यप्रतिकोदायित्वपूरागर्नेअवसरदिनेभए पनिस्वास्थ्यमन्त्रालयलेउक्तनियामावलीविपरीतकरारकासाथीहरुलाईअध्ययनकालागिपूर्वस्वीकृतिदिनमानेनरत्यसविषयमासर्वोच्चअदालतलेदिएको 'पूर्वस्वीकृतिदिनु' भन्नेफैसलालाईपनिकार्यान्वयनगर्नआलटालगर्दैछ।यसलेपनिपुष्टिगर्नेतथ्यकेहोभनेकितसरकारकाआफ्नैनिकायहरुबीचमासमन्वयशून्यछकितयीनिकायहरुएकआपसमामिलेरचिकित्सकहरुलाईपङ्गुबनाउनेबदनियतराख्दैछन्।
परीक्षाकोनतिजापश्चात्हुनेसिटबाँडफाँड, काउन्सिलिङरम्याचिङकाप्रावधानहरूपनिप्रष्टरुपमापेसनगरिएकोरसायदचलखेलकालागिछिद्रहरुछाडिएकोहोकिभन्नेआशंकामा चिकित्सकहरुरहँदैगर्दात्यससम्बन्धीअन्योलकोनिराकरणमापनिआयोगगम्भीरछैन।पहिलोपटकयसकिसिमकोपरीक्षाहुनेभएकालेयससम्बन्धमाथपप्रष्टतानहुँदानतिजापश्चात्हुनसक्नेचलखेलतर्फपनिसबैकोचासोहुनुस्वभाविकहो।
संविधानलेनिश्चितवर्गरसमुदायलाईदिनेभनेकोआरक्षणकोआफ्नैवैज्ञानिकरसामाजिकऔचित्यछतरचिकित्साक्षेत्रमास्नातकतहमा४५ प्रतिशत आरक्षणसुनिश्चितभएकोअवस्थामासोहीतहबाटप्रतिनिधित्वगर्नेविद्यार्थीहरुलाईथपआरक्षणकोऔचित्यदेखिँदैन।
यीरयस्तैतमामविषयमाविद्यमानअनेकनअन्योलरअसमझदारीकाबीचपनिकानुनरनियमावलीकाछिद्रहरुबाटअगाडिबढ्नखोजेमायसलेनिम्त्याउनसक्नेदुर्घटनाकोजिम्मेवारस्वयंसरकाररचिकित्साशिक्षाआयोगनैहुनुपर्ने छ।
त्यसैले, यस्तायावत्समस्याहरुकोएउटैमात्रनिकासभनेकोसमान्यअंकगणितरआकलनयासामान्यराजनीतिकलाभ-हानिकाआधारमागरिनेभागबन्डाबाटमाथिउठेरसमभावरसमन्यायकाआधारमाव्यावहारिकसिटबाँडफाँडकालागिसबैपक्षबसेरगरिनेव्यापकछलफलनैहो।मेरोगोरुकोबाह्रैटक्काभन्नेरएकलेअर्कालाईहिलोछ्याप्नेप्रवृत्तिसमस्तस्वास्थ्यक्षेत्रकैलागिहानिकारकछ।राज्यलेकसैलाईकाखाकसैलाईपाखानगर्नेहोभनेमात्रशिक्षामन्त्रालयअगाडिविदेशमापढ्नजानेविद्यार्थीकोलामकमगर्नसकिन्छ।होइनभनेनेपाललेवर्षौंदेखिभोग्दैआएको 'ब्रेनड्रेन'कोसमस्याअझैलामोसमयभोग्नुपर्नेहुन्छ।
