दशैं जस्ता चाडपर्वहरूले हामीलाई परिवार, साथीभाइ र आफन्तसँग भेटघाट गर्ने अवसर दिन्छन्। चाडपर्वका बेला खुसी आदानप्रदान, मिठा परिकार खाने र जमघटको रमाइलो गर्ने चलन पुरानो भए पनि, यी अवसरमा अत्यधिक मदिरा र धूम्रपानले स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुर्याउँछ। यस लेखमा, चाडपर्वका समयमा मदिरा र धूम्रपानको नकारात्मक असर, मदिरा सेवनलाई कसरी नियन्त्रण गर्ने उपाय र यस दशैं धूम्रपान त्याग्ने महत्त्वबारे चर्चा गरिनेछ।
चाडपर्वमा मदिरा र धूम्रपानको असर
चाडपर्वको उमंगमा मदिरा पिउने र धूम्रपान गर्ने चलन सामान्य भए पनि यी बानीहरू स्वास्थ्यका लागि हानिकारक हुन्छन्। दीर्घकालमा यी दुवै बानीले गम्भीर रोग निम्त्याउन सक्छ।
१. मदिरा सेवनको नकारात्मक असर:
o मदिराको अत्यधिक सेवनले मुटु, र मस्तिष्कमा गम्भीर क्षति पुर्याउँछ।
o यो रक्तचाप बढाउने र हृदयाघातको जोखिम बढाउने मुख्य कारण हो।
o मदिराले प्रतिरक्षा प्रणाली कमजोर बनाउँछ, जसले गर्दा संक्रमणको सम्भावना बढ्छ।
o मानसिक स्वास्थ्यमा पनि असर गर्छ; तनाव, डिप्रेसन, र चिन्तालाई बढाउँछ।
२. धूम्रपानको नकारात्मक असर:
o धूम्रपानले फोक्सोको क्यान्सर, मुटुरोग, र श्वासप्रश्वास समस्याहरू निम्त्याउँछ।
o चाडपर्वमा गरिने धूम्रपानले क्षणिक तनाव कम गरे पनि, दीर्घकालमा यसले स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुर्याउँछ।
चाडपर्वमा मदिरा सेवनलाई कसरी सिमित गर्ने?
दशैंको उत्सवमा पनि हामीले मदिरा सेवनलाई सिमित गर्न सके, स्वास्थ्यलाई जोगाउन मद्दत पुग्छ। यहाँ केही उपायहरू छन्:
१. मात्रा निर्धारण गर्नुहोस्:
o चाडपर्वको बेला मदिराको मात्रा सिमित गर्नका लागि, पहिले नै आफूले कति पिउने भन्ने निर्णय गर्नुहोस् र त्यसमा अडिग रहनुहोस्।
२. वैकल्पिक पेय पदार्थको प्रयोग:
o मदिराको सट्टामा अल्कोहलरहित पेय पदार्थ पिउनुहोस्। अहिले बजारमा स्वादिलो र स्वस्थ पेय पदार्थहरू उपलब्ध छन्, जसले तपाईंको रमाइलो पनि कायम रहन्छ।
३. पानी पिउनुहोस्:
o मदिरा पिउने क्रममा बीचमा पानीको सेवन गर्न नबिर्सनुहोस्। यसले मदिराको असरलाई कम गर्छ र तपाईंलाई सचेत राख्छ।
४. साथीभाइको सहयोग लिनुहोस्:
o परिवार र साथीभाइलाई मदिरा कम पिउने आफ्नो योजना बताउनुहोस्, ताकि उनीहरू पनि तपाईंलाई सहयोग गर्न सकून्।
धूम्रपान त्याग्ने सही समय: यस दशैंको उपहार
धूम्रपान छोड्नका लागि दशैं जस्तो महत्वपूर्ण अवसर उपयुक्त हुन सक्छ। धूम्रपानको असर सबैलाई थाहा भए पनि यसलाई त्याग्न प्रेरणा चाहिन्छ। यहाँ यस दशैं धूम्रपान त्याग्नुपर्ने केही कारणहरू छन्:
१. स्वास्थ्य सुधार:
o धूम्रपान त्यागेपछि तपाईंको श्वासप्रश्वास प्रणालीमा सुधार आउँछ, र फोक्सो र मुटु दुवैको कार्यक्षमता बढ्छ।
२. पैसाको बचत:
o धूम्रपान छोड्दा तपाईंले पैसाको बचत गर्न सक्नुहुन्छ, जसलाई चाडपर्वमा अन्य आवश्यक कुरामा खर्च गर्न सक्नुहुन्छ।
३. परिवारको प्रेरणा:
o तपाईंले धूम्रपान त्यागेर आफ्नो परिवारका सदस्यहरूलाई प्रेरित गर्न सक्नुहुन्छ, विशेष गरी छोराछोरीलाई स्वस्थ जीवनशैली अपनाउन।
४. स्वयंलाई उपहार:
o यस दशैं, आफैंलाई धूम्रपान त्यागेर स्वस्थ जीवनको उपहार दिनुहोस्। यसले तपाईंलाई आफ्नो प्रियजनहरूसँग रमाइलो गर्न स्वस्थ र फुर्तिलो बनाउँछ।
चाडपर्वको खुशी र उमंगले हाम्रो स्वास्थ्यलाई बेवास्ता गर्नु हुँदैन। मदिरा र धूम्रपानको अत्यधिक प्रयोगले हाम्रो दीर्घकालीन स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पुर्याउँछ। यस दशैं, मदिरा र धूम्रपानलाई सिमित गरेर, स्वस्थ जीवनशैलीको सुरुवात गर्न सक्छौं। चाडपर्वको रमाइलो र स्वास्थ्यको ख्याल दुवैलाई सन्तुलनमा राख्दै, खुसीयाली मनाउन सकिन्छ।
-(डा. पार्थ गुरागाईं, सामुदायिक चिकित्सा विभाग, विराट मेडिकल कलेज)
