काठमाडौं– स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयमा एकपछि अर्को नियुक्ति तथा निर्णयमा दबाब दिँदै आएकी प्रधानमन्त्री पत्नी आरजु देउवाले स्वास्थ्य सेवा विभागका निमित्त महानिर्देशक डा आरपी बिच्छाको सेवा अवधि थप गर्न दबाब दिएकी छिन्।
डा बिच्छा उमेरका कारण यही कात्तिक ६ गतेबाट अनिवार्य अवकाश पाउँदै छन्। तर प्रधानमन्त्री पत्नी आरजुले उनको सेवा अवधि एक वर्ष थप गर्न दबाब दिन थालेकी छिन्। उनले स्वास्थ्य मन्त्रालयलाई उनको सेवा अवधि थप गर्ने प्रस्ताव तयार पारेर मन्त्रिपरिषदमा पठाउन पटक पटक दबाब दिइरहेको स्रोत बताउँछ।
स्वास्थ्यका कर्मचारी भने उक्त दबाब अनुसार काम गर्न तयार छैनन्। ‘राज्यमन्त्री र स्वास्थ्य सचिवलाई उहाँको फाइल तयार पारेर अगाडि बढाउन बालुवाटारबाट दबाब आइरहेको छ,’ मन्त्रालय स्रोत भन्छ, ‘उहाँहरु पनि महानिर्देशकको जिम्मेवारी दिँदा समेत विवाद आएको व्यक्तिको विना आधार सेवा अवधि थप गर्दा थप विवाद हुने भन्दै फाइल तयार गर्न मानिरहनु भएको छैन।’
१२ औं तहको दरबन्दी रहेको स्वास्थ्य सेवा विभागमा आरजुकै दबाबमा ११ औं तहमा रहेका डा बिच्छालाई निमित्त महानिर्देशक बनाइएको थियो। उनलाई निमित्तको जिम्मेवारी दिएर १२ औं तहका डा दिपेन्द्ररमण सिंहलाई मन्त्रालय तानिएको थियो।
डा बिच्छालाई एक वर्ष सेवा अवधि थप गरेर पुनः विभागकै महानिर्देशककै जिम्मेवारी दिने खेल सुरु भएको मन्त्रालयका कर्मचारीहरु बताउँछन्। मन्त्रालयका कर्मचारीका अनुसार सरकारले दबाबकै भरमा डा बिच्छाको सेवा अवधि थप गरे पनि नियमअनुसार महानिर्देशक वा कुनै पनि प्रशासनिक जिम्मेवारी भएको पदमा नियुक्त गर्न मिल्दैन।
‘उहाँलाई सेवा अवधि थप गरेर नियमविपरित महानिर्देशककै जिम्मेवारी दिने तयारी भइरहेको छ,’ स्रोतले भन्यो, ‘उहाँलाई नियमविपरित महानिर्देशकको जिम्मेवारी दिन खोज्नुको पछाडि कोभिड खोप खरिद देखि अन्य खरिदमा आउने कमिसनको खेल हो।’
सेवा अवधि थप गर्न मिल्छ?
स्वास्थ्य सेवा ऐन अनुसार उमेरका आधारमा अनिवार्य अवकाश पाएका व्यक्तिलाई सरकारले विशेषज्ञ सेवा अत्यावश्यक भएमा बढीमा तीन वर्ष अवधि थप गर्न सक्ने छ।
ऐनको दफा ४५ मा रहेको अनिवार्य अवकाश सम्बन्धि व्यवस्थामा यस्तो व्यवस्था छ।
हेरौं ऐनमा भएको व्यवस्थाः
अनिवार्य अवकाशः (१) साठी वर्ष उमेर पूरा भएको वा दफा १९ बमोजिमको पदावधि पूरा भएको कर्मचारीले सेवाबाट स्वतः अवकाश पाउनेछ।
(२) उपदफा ९१० मा जुनसुकै कुरा लेखिएको भए तापनि नेपाल सरकारलाई विशेषज्ञ सेवा अत्यावश्यक भएमा साठी वर्ष पूरा भई अवकाश हुने कर्मचारीलाई बढीमा तीन वर्षको अवधि थप्न सक्नेछ।
स्वास्थ्य मन्त्रालयका कर्मचारीका अनुसार यो अनुसार सरकारले डा बिच्छालाई बालरोग विशेषज्ञका रुपमा बालबालिकाको उपचारका लागि मात्र सेवा अवधि थप गर्न सक्ने छ। यसरी सेवा अवधि थप भएका कर्मचारीले महानिर्देशक, निर्देशक तथा कुनै पनि प्रशासनिक पदमा बस्न पाउँदैनन्।
स्वास्थ्य सेवा विभागका पूर्व महानिर्देशक डा यशोवर्द्धन प्रधानका पनि यसरी म्याद थप गरिएका कर्मचारीले विशेषज्ञ सेवा मात्र दिनुपर्ने अन्य जिम्मेवारीमा बस्न नमिल्ने बताउँछन्।
‘ऐन अनुसार सरकारले विशेषज्ञ सेवा लिने गरी कर्मचारीको म्याद थप्न सक्छ। तर त्यसरी म्याद थप भएपछि उक्त कर्मचारीले कुनै पनि पदिय जिम्मेवारीमा बस्न पाउँदैनन्,’ डा प्रधानले भने, ‘डा आरपी विच्छा बाल रोग विशेषज्ञ हुन्। उनको विशेषज्ञता बाल स्वास्थ्यमा हो। त्यसकारण सरकारले उनलाई बाल रोगका क्षेत्रमा काम गर्ने गरी म्याद थप भने गर्न सक्छ।’
उनले म्याद थप गरिएका कर्मचारीले महानिर्देशक, निर्देशक, मेडिकल डाइरेक्टर लगायतको जिम्मेवारी दिनु गैरकानुनी हुने पनि बताए।
