नाकभित्र हुने छिद्र पछाडिको भागमा अवस्थित मासुको डल्लोलाई एडिन्वाइड भनिन्छ। घाँटीभित्र रहेको टन्सिल तथा गलामा देखिने लिम्फ नोड्सले जस्तै यसले पनि शरीरलाई संक्रमणबाट जोगाउन सहयोग गर्छ।
एडिन्वाइड कुनै रोग होइन र बाल्यकालदेखि नै एडिन्वाइड सबैमा हुन्छ। यसको आकार बढ्ने क्रम एकदेखि ६ वर्षको उमेरसम्म बढी हुन्छ। उमेर बढ्दै गएपछि यसको आकार साधारणतयाः घट्दै जान्छ र यसले गर्दा स्वास्थ्यमा केही समस्या हुँदैन। तर, कसैकसैमा यसको आकार नघटेमा वा बढ्दै गएमा निम्न समस्या हुन सक्छन्।
एडिन्वाइडको संक्रमणलाई एडन्वाइडाइटिस भनिन्छ। कहिलेकाहीं हुने यसको संक्रमण औषधि उपचारले निको हुन्छ।
ठूलो एडिन्वाइड
साधारणतयाः एडिन्वाइडको आकार बालकको उमेर बढ्दै जाँदा विस्तारै घट्दै जाने भएकाले र केही समस्या नभएको खण्डमा कुनै पनि खाले उपचारको आवश्यकता हुँदैन।, तर, केही बालकमा यसको आकार धेरै नै ठूलो हुन्छ र विभिन्न समस्या गराउँछ, जसको समयमै उपचार गरेको खण्डमा पछि हुनसक्ने धेरै किसिमका समस्याबाट जोगिन सकिन्छ।
बारम्बार हुने संक्रमण वा बालकको शरीरको प्रतिरोधात्मक क्षमतामा कमी आउनुको कारणले एडिन्वाइडको आकार अस्वभाविक रुपले बढ्दै जान्छ।
ठूलो एडिन्वाइडका कारण नाक तथा घाँटीमा हुने समस्या
– नाक बन्द हुनु
– नाकबाट श्वास लिन नसक्नु
– नाकबाट सिंगान बगिरहनु
– सुतेका बेला बारम्बार केही क्षणका लागि श्वास फेर्न नसक्नु, निस्सासिनु
– सुतेका बेला श्वास फेर्न गाह्रो भएर छटपटाउनु, उठेर बस्नु र घुर्नु
– मुखले श्वास लिनु
– र्याेल चुहाउनु
– राति ओछ्यानमा पिसाब गर्नु
– सधैं रुघाखोकी लागिरहनु
एडिन्वाइडका कारण कान तथा श्रवणशक्तिमा हुनसक्ने समस्या
कान राम्ररी सुन्नका लागि मध्य कान भित्रको हावाको चाप सन्तुलित रहनु आवश्यक हुन्छ। यसका लागि मध्य कानबाट हावा जाने एउटा नलीको प्वाल नाक पछाडिको भागमा अवस्थित हुन्छ। यसबाट समय–समयमा हावा जाने गर्छ र कानको पर्दा बाहिर र भित्रको हावाको चापलाई सन्तुलन राख्ने गर्छ।
एडिन्वाइडको आकार ठूलो भएमा यसले नलीको प्वालकोे छिद्रबाट जाने हावालाई अवरोध गर्ने तथा समय–समयमा मध्य कानको संक्रमण गर्ने भएकोले बालकको कानमा निम्न समस्या हुने सम्भावना रहन्छः
– कान दुख्नु
– मध्य कानमा पानी जम्मा हुनु
– कान कम सुन्नु
– कानको जालीमा प्वाल परेर कानबाट पिप आउनु
–समयमै उपचार नगरेमा पछि गएर कानको वरिपरिको हाडमा घाउ भई जटिल समस्या उत्पन्न हुनु
एडिन्वाइडका कारण हुने अन्य समस्या
– फोक्सो तथा मुटुमा समस्या हुने सम्भावना रहनु
– अनुहारमा देखिने विभिन्न समस्या हुनु
– अनुहार लाम्चो हुँदै जानु
– तलको बंगरा पछाडि जानु
– माथिको बंगरा अगाडि आउनु
– मुख खुला रहनु र मुखबाट सास लिने बानि लाग्नु
– नाक चेप्टिदै जानु
– माथिल्लो ओठ सानो हुँदै जानु
– माथिको अगाडिको दाँत अगाडि निस्किँदै जानु
– तालुको आकार गहिरो हुनु
दिउँसोमा लाग्ने तन्द्रा
बच्चाले राति राम्ररी सुत्न नसक्ने भएकाले दिउँसो स्कुलमा बीचबीचमा निदाउने गर्छ। यसले गर्दा उसको पठन–पाठनमा पनि गम्भीर असर पर्छ।
घेरै जटिल अवस्थामा बालकको श्वास राति सुतेको अवस्थामा समय–समयमा रोकिने भएकाले बालकको मगजमा जानुपर्ने अक्सिजनको मात्रामा कमी हुने कारणले बालकको मानसिक विकास पनि सन्तोषजनक नहुने अवस्था आउन सक्छ।
समग्रमा, ठूलो आकारको एडिन्वाइडबाट हुने समस्याको समयमै उपचार नगरिएमा यसले बालकको सुन्दरता तथा मानसिक विकास र जीवनको गुणस्तर मै दूरगामी असर पार्ने भएकाले समयमै यसको पहिचान गरी उपचार गराउनु उचित हुन्छ।
