हरेक वर्षको डिसेम्बर १ तारिखलाई विश्व एड्स दिवसका रूपमा मनाइन्छ। यस दिन एचआईभी/एड्स रोगको रोकथाम, उपचार र प्रभावित व्यक्तिहरूको समर्थनको लागि जनचेतना फैलाउन विशेष कार्यक्रमहरू गरिन्छ। यस वर्षको विषयवस्तु स्वास्थ्य, समानता र समावेशिताको सुनिश्चितता हो।
एचआईभी/एड्स भनेको के हो?
एचआईभी (मानव प्रतिरक्षा प्रणालीलाई कमजोर पार्ने भाइरस) ले हाम्रो शरीरको रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतामा हानि पुर्याउँछ। यदि समयमै उपचार गरिएन भने यसले एड्समा रूपान्तरण गर्न सक्छ। एड्स (एक्वायर्ड इम्यूनोडेफिसियन्सी सिन्ड्रोम) यस्तो अवस्था हो, जहाँ शरीर सामान्य रोगहरूसँग लड्न असमर्थ हुन्छ।
एचआईभी संक्रमण कसरी सर्छ?
एचआईभी संक्रमण मुख्यतः निम्न तरिकाबाट सर्न सक्छ:
१. संक्रमित व्यक्तिको रगत, वीर्य, यौन स्राव वा स्तनपानको माध्यमबाट।
२. असुरक्षित यौन सम्पर्क।
३. संक्रमित सुई वा अन्य औजारहरूको प्रयोग।
४. एचआईभी संक्रमित आमाबाट जन्मिने बच्चामा।
एचआईभी संक्रमण रोकथामका उपायहरू
१. सुरक्षित यौन अभ्यास: कन्डमको प्रयोग।
२. स्वच्छ रक्त चढाउने प्रक्रिया: रगत दान गर्दा एचआईभी परीक्षणको सुनिश्चित गर्नु।
३. सुईहरूको सुरक्षित प्रयोग: डिस्पोजेबल सुईको प्रयोग गर्नु।
४. एचआईभी संक्रमित आमाका लागि परामर्श: प्रसूति र स्तनपानको समयमा रोकथामका उपायहरू अपनाउनु।
एचआईभी/एड्सको उपचार
हालसम्म एड्सको पूर्ण उपचार छैन। तर एन्टिरे्ट्रोभाइरल थेरापी (एआरटी) ले एचआईभी संक्रमित व्यक्तिको जीवन गुणस्तर सुधार गर्न र भाइरसको प्रभाव कम गर्न सहयोग पुर्याउँछ। यसले संक्रमित व्यक्तिहरूलाई समाजमा आत्मनिर्भर बनाउन मद्दत गर्छ।
समाजमा हुने भेदभाव
एचआईभी संक्रमित व्यक्तिहरूप्रति समाजमा अझै पनि विभिन्न प्रकारका भेदभाव हुने गरेको छ। यसले उनीहरूको मानसिक स्वास्थ्यमा प्रतिकूल असर पुर्याउँछ। एड्स दिवसले यस्तो भेदभाव अन्त्य गर्न र सबै व्यक्तिहरूलाई सम्मानका साथ व्यवहार गर्न प्रेरित गर्छ।
एड्स पोजिटिभ बिरामीहरूको लागि अस्पतालमा अपनाउनुपर्ने उपायहरू
एचआईभी/एड्स पोजिटिभ बिरामीहरूको हेरचाहमा अस्पतालले विशेष सावधानी र समर्पणका साथ विभिन्न उपायहरू अपनाउनुपर्छ। यसले बिरामीहरूको स्वास्थ्य सुधार्न, संक्रमण फैलिन नदिन र सम्मानजनक वातावरण सुनिश्चित गर्न मद्दत गर्छ।
१. बिरामीहरूको गोपनीयता सुनिश्चित गर्नुहोस्
• बिरामीहरूको मेडिकल जानकारी गोप्य राख्नु।
• गोपनीयता नीति पालन गर्दै बिरामीको इजाजत बिना जानकारी नबाहिरिने सुनिश्चित गर्नु।
२.चिकित्सा सेवा र उपचार
• एन्टिरेट्रोभाइरल थेरापी (एआरटी)
- बिरामीलाई नियमित एआरटी औषधि उपलब्ध गराउनु।
- औषधिको प्रभावकारिता सुनिश्चित गर्न नियमित परामर्श र परीक्षण गराउनु।
• संक्रमण रोकथामका लागि उपाय
- अन्य संक्रमणबाट बच्न बिरामीलाई आवश्यक खोपहरू दिनु।
- सहायक औषधिहरू प्रदान गरेर रोग प्रतिरोधात्मक क्षमतालाई बलियो बनाउनु।
३. संक्रमण नियन्त्रण उपायहरू
• सुरक्षित र सफा वातावरण
- अस्पतालका सबै क्षेत्रहरू सरसफाइयुक्त र संक्रमणमुक्त बनाउनु।
- डिस्पोजेबल ग्लोभ्स, मास्क, र सुईको प्रयोग गर्नु।
• जैविक फोहोर व्यवस्थापन
- संक्रमित रगत, सुई, र अन्य जैविक फोहोरको सुरक्षित निस्पादन प्रणाली लागू गर्नु।
४.मानसिक स्वास्थ्य समर्थन
• परामर्श सेवा
- मानसिक तनाव घटाउन परामर्शदाताहरूबाट परामर्श प्रदान गर्नु।
- बिरामीलाई परिवार र समुदायसँग सकारात्मक सम्बन्ध राख्न प्रेरित गर्नु।
• समर्थन समूहहरू
- बिरामीलाई सहारा दिने समूहहरूमा समावेश गराएर मनोबल बढाउनु।
५. सामाजिक भेदभाव रोक्ने पहलहरू
• स्वास्थ्यकर्मी, बिरामी, र आगन्तुकहरूलाई एड्सबारे जानकारी दिने कार्यक्रम सञ्चालन गर्नु।
• अस्पतालमा बिरामीप्रति कुनै भेदभाव नहोस् भन्ने सुनिश्चित गर्नु।
• ‘एचआईभी पोजिटिभ बिरामी पनि सम्मानित व्यक्ति हुन्’ भन्ने जनचेतना फैलाउनु।
६. पोषण र जीवनशैली व्यवस्थापन
• बिरामीलाई पौष्टिक खाना उपलब्ध गराउनु।
• स्वास्थ्य सुधारका लागि व्यायाम, नियमित दिनचर्या, र तन्दुरुस्तीका उपायहरू सिकाउनु।
७. शैक्षिक कार्यक्रम र परामर्श
• बिरामीलाई एचआईभीबारे थप जानकारी दिनु।
• संक्रमण रोकथाम र स्वस्थ जीवनशैलीबारे तालिम प्रदान गर्नु।
८. गर्भवती महिलाका लागि विशेष व्यवस्था
• एचआईभी संक्रमित गर्भवती महिलालाई बच्चामा संक्रमण फैलिन नदिन विशेष उपचार प्रदान गर्नु।
• सुरक्षित प्रसूति सेवा उपलब्ध गराउनु।
९. सम्पर्कको माध्यमबाट संक्रमण रोकथाम
• रक्तदान, सुई, र चिकित्सा उपकरणहरूको सुरक्षित प्रयोग सुनिश्चित गर्नु।
• बिरामी र स्वास्थ्यकर्मीका लागि उचित सुरक्षा उपायहरू अपनाउनु।
एचआईभी/एड्स पोजिटिभ बिरामीहरूको हेरचाहमा अस्पतालले विशेष जिम्मेवारीका साथ काम गर्नुपर्छ। उनीहरूलाई शारीरिक, मानसिक र सामाजिक रूपमा समर्थन गर्ने वातावरणले उपचारको प्रभावकारिता बढाउँछ। यो मानवता र समानताको भावना स्थापित गर्ने महत्वपूर्ण कदम हो।
एचआईभी/एड्स केवल एक चिकित्सा चुनौती मात्र होइन, सामाजिक जिम्मेवारी पनि हो। चेतना, रोकथाम र समर्थनका माध्यमबाट हामी एचआईभी/एड्समुक्त समाज निर्माण गर्न सक्छौं। यो पटकको एड्स दिवसमा हामी सबैले संक्रमण रोकथामका उपायहरू अवलम्बन गर्ने, भेदभाव विरुद्ध आवाज उठाउने, र प्रभावित व्यक्तिहरूलाई साथ दिने संकल्प गरौं।
‘समानता, स्वास्थ्य र मानवताको लागि एकतामा जोड दिनुहोस्।’
