हरेक वर्ष डिसेम्बर १ मा मनाइने विश्व एड्स दिवसले एचआईभी/एड्सका बारेमा जागरूकता फैलाउने, प्रभावित व्यक्तिहरूलाई सम्झना गर्ने र भेदभावविरुद्ध आवाज उठाउने अवसर दिन्छ।
नेपालमा एचआईभी अझै पनि एक महत्वपूर्ण स्वास्थ्य चुनौती हो। विशेषगरी:
• वैदेशिक रोजगारमा जाने (माइग्रेन्ट) कामदार र उनका परिवार
• ड्रग्स प्रयोग गर्ने व्यक्ति
• पुरुषसँग सम्बन्ध राख्ने पुरुष तथा तेस्रोलिंगी समुदाय
• महिला यौनकर्मी र उनका ग्राहक
यी समूहमा जोखिम बढी देखिन्छ। जानकारीको कमी, ढिलो जाँच र सामाजिक कलंकका कारण धेरैले समयमै सेवा पाउन सक्दैनन्।
२०२५ को नाराः “समानता अघि बढाऔं, एड्स समाप्त गरौँ”
यो वर्षको नाराले सबै व्यक्तिले
• सही जानकारी,
• परीक्षण (टेस्ट),
• र उपचार
समान रूपमा पाउनुपर्छ भन्ने सन्देश दिन्छ।
यसले के बताउँछ भने: एचआईभी सम्बन्धी सेवा हरेक स्थान र समुदायसम्म पुग्नुपर्छ।
एचआईभी भएका व्यक्तिलाई कुनै पनि किसिमको भेदभाव हुनु हुँदैन।
युवाले सही यौन स्वास्थ्य सम्बन्धी जानकारी पाउनुपर्छ।
• समुदायको सहभागिता अत्यन्तै महत्वपूर्ण छ।
नेपालको प्रगति
नेपालले पछिल्ला वर्षहरूमा उल्लेखनीय प्रगति हासिल गरेको छ:
• निःशुल्क एचआईभी परीक्षण र एआरटी उपचार देशभर उपलब्ध छ।
• आमाबाट बच्चामा सर्ने एचआईभी संक्रमण धेरै घटेको छ।
• विभिन्न अस्पताल र स्वास्थ्य चौकीमा काउन्सेलिङ र परीक्षण सेवा उपलब्ध छन्।
• समुदायमा काम गर्ने समूह, एनजिओ र सरकार बीच राम्रो समन्वय भइरहेको छ।
यसका कारण धेरै एचआईभीसँग बाँच्ने व्यक्तिहरू स्वस्थ जीवन बाँचिरहेका छन्।
अझै पनि चुनौतीहरू छन्
१. कलंक र भेदभाव
एचआईभी भएको कुरा लुकाउनु पर्ने जस्तो माहोल छ, जसले ढिलो परीक्षण र उपचारमा असर पार्छ।
२. जानकारीको कमी
युवा तथा ग्रामीण बस्तीमा एचआईभीबारे सही र सरल जानकारी नपाइने समस्या छ।
३. वैदेशिक रोजगारको जोखिम
विदेशमा काम गर्न जाने पुरुष तथा तिनका पत्नीहरू बढी जोखिममा छन्।
४. ढिलो परीक्षण
लक्षण देखिएपछि मात्र परीक्षण गराउने प्रवृत्तिले उपचार ढिला हुन्छ।
५. स्रोत र पहुँचको समस्या
दुर्गम क्षेत्रमा स्वास्थ्यकर्मी र औषधि (एआरटी) को निरन्तरता कहिलेकाहीँ चुनौती हुन्छ।
नेपालले के गर्नुपर्छ?
• जागरूकता फैलाउने
विद्यालय, अस्पताल, समुदाय र कार्यस्थलमा एचआईभीबारे खुलेर कुरा गर्ने वातावरण बनाउनु।
• नियमित परीक्षण प्रोत्साहन गर्ने
एचआईभी परीक्षण सरल, गोप्य र निःशुल्क छ। समयमै परीक्षण जीवन बचाउँछ।
• एचआईभी भएका व्यक्तिलाई सहयोग गर्ने
सम्मानपूर्वक व्यवहार गर्ने, भेदभाव नगर्ने, साथ र समर्थन दिने।
• स्वास्थ्य सेवाको गुणस्तर बढाउने
एआरटीको नियमित उपलब्धता, काउन्सेलिङ र फलोअप सेवा सुनिश्चित गर्नु।
• युवा र समुदायलाई सक्रिय बनाउने
विद्यालयका विद्यार्थी, स्थानीय समूह र समुदाय नेताहरूले धेरै प्रभावकारी जागरूकता फैलाउन सक्छन्।
आशाको सन्देश
आज एचआईभी उपचार योग्य बन्न पुगेको छ। समयमै उपचार थाल्ने हो भने व्यक्तिले सामान्य, स्वस्थ र दीर्घ जीवन बिताउन सक्छन्।
विश्व एड्स दिवस २०२५ ले हामीलाई सम्झाउँछ:
• सही जानकारीले संक्रमण रोक्न सकिन्छ।
• परीक्षणले जीवन बचाउँछ।
• उपचारले स्वस्थ जीवन सम्भव बनाउँछ।
• सम्मान र स्वीकार्यताले कलंक हटाउन मद्दत गर्छ।
यदि सरकार, अस्पताल, स्वास्थ्यकर्मी, विद्यालय र समुदाय सबै मिलेर काम गर्छन् भने नेपाललाई एड्स मुक्त समाज बनाउने लक्ष्य हासिल गर्न सकिन्छ।
(वि.पी.को.स्वा.वि.प्र.मा अस्पताल प्रशासकका रुपमा कार्यरत छन्)
