के हो स्किनी फ्याट ?
‘स्किनी फ्याट’ भन्नाले उच्च शरीरको फ्याट (बोसो) प्रतिशत र कम मांसपेशी भएको अवस्थालाई जनाउँछ।
यो सामान्य भनाइ हो कि सानो वा पातलो शरीरलाई राम्रो स्वास्थ्यको संकेत मानिन्छ। तर, जसको शरीरको मांसपेशी कम र बोसो धेरै हुन्छ तर बि. एम. आइ सामान्य दायरामा परे तापनि उनीहरू विभिन्न अवस्था विकास गर्ने जोखिममा हुन सक्छन्, जस्तै:
इन्सुलिन प्रतिरोध
उच्च कोलेस्ट्रोल
उच्च रक्तचाप
के कारणले मानिसहरूलाई 'स्किनी फ्याट' मानिन्छ?
प्रत्येक व्यक्तिको शरीर फरक हुन्छ। केही मानिसहरूमा आनुवंशिक रूपमा बढी शरीर फ्याट प्रतिशत र कम मांसपेशी हुने सम्भावना हुन्छ।
अन्य कारकहरू जस्तै व्यायाम र पोषण बानी, उमेर र हर्मोनस्तरले पनि शरीरको बनावटमा असर गर्न सक्छ।
व्यायाम र आहारको असर
जब तपाईं व्यायाम गर्नुहुन्छ, शरीरले मांसपेशी निर्माण गर्ने एनाबोलिक हर्मोन उत्सर्जन गर्छ। व्यायामले इन्सुलिन संवेदनशीलता बढाउँछ, जसले डायबिटीजको जोखिम घटाउन मद्दत गर्छ।
नियमित व्यायामले हर्मोनल परिवर्तनहरूलाई नियन्त्रण गर्न मद्दत गर्छ, जसले शरीरमा अत्यधिक फ्याट जम्मा हुन दिँदैन।
अत्यधिक परिष्कृत चिनीयुक्त आहारले पनि शरीरको संरचनामा नराम्रो असर पार्न सक्छ। २०१९ को अध्ययन अनुसार, चिनीको बढी सेवन र मोटोपनबीच सकारात्मक सम्बन्ध देखिएको छ।
लिङ्ग
स्किनी फ्याट कुनैपनि व्यक्तिलाई हुन सक्छ। किनभने यो परिभाषा मुख्य रूपमा व्यक्तिपरक छ, त्यसैले यो पुरुष वा महिलामध्ये कसमा बढी हुन्छ भनेर स्पष्ट रूपमा मापन गर्न गाह्रो छ।
उमेर
बुढ्यौलीसँगै मांसपेशी घट्ने र शरीरको फ्याट बढ्ने जोखिम उच्च हुन्छ।
उमेर बढ्दै जाँदा, हर्मोनल परिवर्तनका कारण मांसपेशी गुम्ने समस्या आउन सक्छ, जुन प्रायः शरीरको बोसोको वृद्धिसँगै हुन्छ।
हर्मोन असन्तुलन
हर्मोन असन्तुलनले शरीरमा फ्याट जम्मा हुने तरिका परिवर्तन गर्न सक्छ।
विशेष गरी, रजोनिवृत्तिपछिको इस्ट्रोजेनको कमीले पेटमा भिसेरल फ्याट जम्मा गर्न सक्छ, जसले स्वास्थ्यमा नकारात्मक असर पार्छ।
स्किनी फ्याट हुने जोखिममा को हुन्छन्?
जो व्यक्तिले नियमित व्यायाम गर्दैनन् वा असंतुलित आहार अपनाउँछन्, उनीहरुमा डाइबिटीज, स्ट्रोक र कार्डियोभास्कुलर रोगको जोखिम बढ्न सक्छ।
चिकित्सकीय रूपमा ‘स्किनी फ्याट’ व्यक्तिलाई 'मेटाबोलिक्ली ओबिज, सामान्य तौल' भनिन्छ।
यस अवस्थाको लागि प्रमुख पाँच जोखिम कारकहरू छन्:
• उच्च रक्तचाप
• रगतमा उच्च चिनी को मात्रा
• पेट वरिपरि अतिरिक्त फ्याट
• उच्च ट्राइग्लिसराइड स्तर
• राम्रो यच.डि.एल कोलेस्ट्रोलको कमी
मेटाबोलिक रूपमा मोटोपनयुक्त, सामान्य तौल भएका तर ६५ वर्षभन्दा माथिका व्यक्तिहरूमा कुनै पनि कारणले मृत्यु हुने जोखिम बढी हुन्छ, साथै हृदय रोगका कारण मृत्यु हुने सम्भावना उच्च रहन्छ।
अनुसन्धानले देखाएको छ कि शरीरमा धेरै फ्याट भईसकेको र मांसपेशीको मात्रा तथा शक्ति कम हुँदा संज्ञानात्मक क्षमतामा कमी आउन सक्छ।
के तपाईंको आहारले तपाईंलाई ‘स्किनी फ्याट’ बनाउन सक्छ?
जब तपाईं चिनीले भरिएका खानेकुराहरू खानुहुन्छ भने, तपाईंको रगतमा चिनीको वृद्धि हुन्छ र तपाईंको शरीरले इन्सुलिन उत्पादन गर्न थाल्दछ ताकि चिनीलाई फ्याट र मांसपेशी कोशिकामा भण्डारण गरियोस्।
निरन्तर इन्सुलिनको स्तर वृद्धि हुँदा इन्सुलिन प्रतिरोधको समस्या उत्पन्न हुन सक्छ, जसको अर्थ तपाईंको शरीर इन्सुलिनसँग प्रतिक्रिया दिन रोकिदिन्छ। इन्सुलिन प्रतिरोध उच्च शरीरको फ्याटसँग सम्बन्धित हुन्छ, विशेष गरी पेटको क्षेत्रका फ्याटसँग।
तपाईंको शरीरलाई मांसपेशी बनाउने लागि प्रोटिन र अन्य धेरै पोषक तत्वहरूको आवश्यकता हुन्छ। यदि तपाईंको आहारमा आवश्यक पोषक तत्वहरू नपाउँदा, तपाईंको शरीरको मांसपेशी निर्माणको क्षमता कमजोर हुन सक्छ।
केही आहार उपायहरू:
• सामान्य कार्बोहाइड्रेटलाई कम गर्नुहोस् र आफ्नो अधिकांश कार्बोहाइड्रेटहरूलाई पुरा अन्न, फलफूल र सागसब्जीहरूबाट प्राप्त गर्ने प्रयास गर्नुहोस्।
• आफ्नो आहारमा प्रशस्त प्रोटिन समावेश गर्नुहोस्।
• चिनी वा उच्च क्यालोरी भएको पेय पदार्थहरू जस्तै सोडा, मदिरा, र जूसलाई कम गर्नुहोस्।
• अतिरिक्त चिनीको सेवन कम गर्नुहोस्।
• अत्यधिक प्रशोधित खाद्यहरू जस्तै पेस्ट्री, प्याक गरिएका खानेकुरा, बिस्किट र क्यान्डी बारहरू जस्ता खानेकुराहरुको सेवन कम गर्नुहोस्।
• व्यायाम गरेपछि उच्च प्रोटिन भएको आहार खाउनुहोस्।
के जीवनशैली उपायहरूले मद्दत पुर्याउन सक्छ?
तपाईंको जीवनशैलीका बानीहरूले तपाईंको शरीरको संरचना र समग्र स्वास्थ्यमा ठूलो भूमिका खेल्दछन्।
आहार र व्यायामका बानीहरूका साथै, कमजोर निद्रा र अत्यधिक तनाव पनि शरीरको फ्याटको वृद्धिमा योगदान पुर्याउन सक्छ।
यहाँ केही उपायहरू छन् जसले तपाईंको शरीरको संरचना सुधार्न मद्दत पुर्याउन सक्छ:
• आफ्नो जीवनमा तनाव घटाउने उपायहरू खोज्नुहोस् र तनाव कम गर्ने गतिविधिहरूको लागि समय निकाल्नुहोस्।
• राती ७ घण्टा निद्रा पुर्याउनुहोस्।
• व्यायाम गर्नुहोस्।
• सन्तुलित आहार लिनुहोस् र परिष्कृत चिनीको सेवन घटाउनुहोस्।
• लामो समयसम्म नबसिकन बेला बेला हिड्नुहोस्।
• मदिराको अत्यधिक सेवन नगर्नुहोस्।
• क्याफिनलाई निद्राको समयमा नपिउनुहोस्।
• मुख्य आहारको रूपमा फास्टफूडको भर पर्नुहोस्।
