गर्भवती महिलाहरूलाई उनीहरूको गर्भावस्थामा धेरै कुराहरु नगर्न सल्लाह दिइन्छ। निश्चित प्रकारको औषधि लिनेदेखि केही खानेकुराहरूसम्म। यद्धपि, गर्भवती महिलाहरूले अर्थोडोन्टिक उपचार गर्नुहुँदैन भन्ने कुनै वास्तविक कारण छैन।
धेरै गर्भवती महिलाहरूले गर्भवती हुँदा कोष्ठकहरू लगाउने (दाँतमा तार अर्थात् ब्रेसेस बाँध्नु) बारे मुख्य चिन्ताको विषय भनेको बढ्दो बच्चाको लागि कोष्ठकहरू सुरक्षित छन् कि छैनन् भन्ने हो। तिनीहरूमध्ये धेरै कोष्ठक (braces) सामग्रीको बारेमा चिन्तित छन्। सुसमाचार यो हो कि कोष्ठकहरू गर्भावस्थाको समयमा लगाउन पूर्ण रूपमा सुरक्षित छन्। प्रक्रियाको एक मात्र भाग जुन असुरक्षित मान्न सकिन्छ जुन एक्स-रे गतिविधि हो। यदि तपाईंले पहिले नै आफ्नो एक्स-रे लिइसक्नुभएको छ भने, तपाईंले कुनै कुराको चिन्ता लिनु पर्दैन। तपाईंको अर्थोडन्टिस्टले ब्रेसेसका लागि विकल्पहरूको विस्तृत विविधताबारे छलफल गर्न सक्छ जुन तपाईंको लागि उपयुक्त हुनेछ।
कोष्ठकहरू (braces) ले सामान्य असुविधा निम्त्याउन सक्छ चाहे तपाईं गर्भवती हुनुहुन्छ वा हुनुहुन्न। पहिलो केही हप्तामा तपाईलाई केही सुन्निने र दुखाइ हुनसक्छ जुन समयसँगै कम हुनुपर्दछ। धेरै नयाँ अर्थोडोन्टिक बिरामीहरूको लागि अप्ठ्यारोपन हुन सक्छ। फेरि, यो कम हुनुपर्दछ किनकि तपाईंको जिब्रोले तपाईंको मुख भित्र रहेको उपकरणको लागि समायोजन गर्न आफ्नो गतिविधिहरू परिवर्तन गर्दछ। तपाईंले समायोजन नगरेसम्म, तपाईं बोल्नका चुनौतीहरू र अन्य अवरोधहरूको सामना गर्न सक्नुहुन्छ। तपाईंले कठिन शब्दहरू र वाक्यांशहरू अभ्यास गरेर त्यो समस्या समाधान गर्न सक्नुहुन्छ।
अर्थोडोन्टिक उपचार सुरु गर्नुअघि, कुनै पनि पूर्व-अवस्थित पेरियफोडेन्टल अवस्थालाई सम्बोधन गर्नुपर्छ। गर्भावस्थाले धेरै हर्मोनहरू परिवर्तन गराउँछ। ती परिवर्तनहरूले तपाईंको मुखलाई असर गर्न सक्छ।
तपाईलाई हुनसक्ने एउटा समस्या भनेको तपाई गर्भवती नभएको खण्डमा तपाईको दाँत सामान्यतया हुने भन्दा खुकुलो हुने अवस्था हो। तपाईंले रिटेनर लगाउनु पर्ने हुन सक्छ वा तपाईंले लामो समयसम्म आफ्नो कोष्ठकहरू लगाउनु पर्ने हुन सक्छ। ताकि विशेषज्ञले तपाईंको कोष्ठकहरू हटाउनुअघि तपाईंको हार्मोनहरू सामान्यमा फर्किने मौका पाउँछन्। कोष्ठकहरू हटाएपछि रिटेनरले दाँतलाई एकसाथ राख्छ। तसर्थ, मौखिक स्वास्थ्य कायम राख्न थप कठोर मौखिक स्वच्छता दिनचर्या आवश्यक हुनेछ।
द्रुत दाँत क्षय अर्को समस्या हो जुन गर्भावस्थाको समयमा उत्पन्न हुन सक्छ दाँत क्षयको लागि ठूलो सम्भावना हो। किनभने बढ्दो बच्चाले तपाईंबाट भिटामिन र खनिजहरू निकाल्छ। यसको कारणले गर्दा, तपाईंले गर्भवती हुँदा र तपाईंको दाँतमा कोष्ठकहरू हुँदा तपाईंले भिटामिन डी र क्याल्सियम जस्ता अतिरिक्त पोषक तत्वहरू उपलब्ध गराउनुहुन्छ भनी सुनिश्चित गर्न आवश्यक छ। तपाइँ पूरकहरू लिन सक्नुहुन्छ वा तपाइँ केहि आहार परिवर्तनहरू लागू गर्न सक्नुहुन्छ जसले तपाइँलाई समान प्रभाव दिन सक्छ। तपाईंको पोषक तत्वहरू राख्नाले तपाईंलाई रक्तस्राव र क्षय जस्ता लक्षणहरूबाट बचाउन सक्छ।
यदि तपाईलाई ब्रेसेसको बारेमा चिन्ता छ भने ओर्थोडन्टिस्टले पारंस्परिक ब्रेसेसका विभिन्न विकल्पहरूको बारेमा तपाईसँग कुरा गर्न सक्छ। तपाईलाई चासो लाग्ने एउटा विकल्प भनेको इन्भिजेलिङ विकल्प हो। इन्भिजेलिङ एक प्रणाली हो जसले परम्परागत कोष्ठकहरूको सट्टा दाँत सीधा गर्न प्लास्टिक एलिग्नेर्स प्रयोग गर्दछ।
यदि तपाइँ गर्भवती हुँदा तपाइँको दाँत सीधा गर्ने बारे विवेकी हुन चाहनुहुन्छ भने, तपाइँ अर्थोडन्टिस्टलाई इन्भिजेलिङ बारे सोध्न सक्नुहुन्छ। अर्को फाइदा जुन तपाईं इन्भिजेलिङ को प्रयासबाट बाहिर निस्कन सक्नुहुन्छ। त्यो भनेको सजिलो सफाई पहुँच हो। तपाईं कुनै पनि समयमा इन्भिजेलिङ प्रणाली हटाउन सक्नुहुन्छ ताकि तपाईं आफ्नो दाँत सफा गर्न सहजै पहुँच पाउनुहुनेछ। यसले दाँत क्षय समस्याहरूको सम्भावना कम गर्न सक्छ।
(डा मुकुन्द झा अर्थोडोन्टिक्स तथा डेन्टोफेसियल अर्थोपेडिक्स हुन्।)
