गर्भावस्था एक संवेदनशील अवस्था हो। गर्भावस्थामा गरिने सानो हेलचेक्र्याइँले आमा र शिशु दुवै जोखिममा पर्न सक्छन्।
गर्भवती महिला चिसोले प्रभाव पार्ने समूहमा पर्छन्। चिसो मौसममा गर्भवतीलाई सताउने विभिन्न समस्यामध्ये एक हो, शरीर चिलाउने समस्या। जसलाई चिकित्सकीय भाषामा ‘अब्सट्रेसटक्स कोलेसटेसिस’ भनिन्छ।
सबैलाई यो समस्या नभए पनि केहीलाई हुन्छ। विशेषगरी गर्भवती भएको ६ महिनापछि केहीमा शरीर चिलाउने समस्या सुरु हुन थाल्छ। यस्तो समस्या हुँदा शरीरमा बिबिरा, फोका या कुनै दाग देखिँदैन तर शरीर बेस्सरी चिलाउँछ। हातखुट्टा, पेट र पैताला बढी चिलाए या समस्या बढ्दै गए आमालाई भन्दा पनि बच्चालाई असर गर्न सक्छ। चिसो मौसममा गर्भवतीमा हुने यो जटिल समस्या हो।
सामान्यतयाः कलेजोले बायल एसिडलाई पित्त बनाएर फाल्छ। तर यो समस्या भएकाहरुमा कलेजोले बायल एसिडलाई फाल्न सक्दैन। बायल एसिड आमाको शरीरमा जम्मा भएर बस्छ। जसले गर्दा शरीरमा चिलाउने समस्या हुन्छ।
यो समस्या बढ्दै जाँदा आमाको कलेजोमा असर गर्न सक्छ भने बच्चा पेटमै खेर पनि जान सक्छ। बच्चामा अक्सिजनको कमी हुनसक्छ। आमाको पेटमै बच्चाले दिसा गर्न पनि सक्ने भएकाले बच्चालाई संक्रमणको जोखिम हुन्छ। समय नपुग्दै शल्यक्रियामार्फत बच्चा निकाल्नुपर्ने अवस्था पनि आउन सक्छ।
जाडोमा शरीर सुख्खा हुने, पानीको मात्रा कम हुने भएकाले छाला सुख्खा भई चिलाउँछ। त्यसैले गर्भवतीले विशेष ध्यान पुर्याउनुपर्छ। पानी प्रशस्त मात्रा पिउने, छालालाई सुख्खा हुन नदिने, मोस्चराइजको नियमित प्रयोग गर्नुपर्छ।
चिलाउने रोगको समस्या यही उपचार गरेर निको हुन्छ भन्ने हुँदैन किनभने गर्भवती भएकै कारण हो या छाला सम्बन्धी रोगले शरीर चिलाएको हो भन्ने समस्याको पहिचान गर्नुपर्छ।
गर्भवतीमा चिलाउने समस्या देखिए तुरुन्त चिकित्सकको परामर्शमा जानुपर्छ। समस्या पहिचान भएपछि मात्र यसको उपचार हुन्छ। यदि कलेजोको कारणले चिलाउने समस्या भएको हो भने त्यही अनुसारको उपचार गर्नुपर्छ। तर औषधिको प्रयोगले पनि चिलाउने समस्या निको नभए ९ महिना नपुग्दै पनि बच्चा निकाल्नुपर्ने हुन्छ।
यदि यो समस्या गर्भवती भएकै कारणले हो भने शिशुको जन्मपछि आफैं निको समेत भएर जान्छ। गर्भवतीमा चिलाउने समस्या देखिए यसलाई सामान्य रुपमा लिनु हुँदैन। तत्काल अस्पताल जानुपर्छ किनभने यो समस्या बढ्दै गए आमा र शिशु दुवैलाई असर गर्छ।
चिलाउने समस्या बढ्दै जाँदा पनि औषधिको प्रयोग नगर्ने र चिकित्सकको परामर्शमा नजाँदा पेटमा रहेको शिशुलाई असर गर्छ। शिशुमा अक्सिजनको कमी भएपछि पेटमै शिशुको मृत्यु पनि हुन सक्छ।
नेपालमा यो आम समस्याको रुपमा छ। यसको यकिन कारण नभए पनि चिसोमा यो समस्याले बढी सताउँछ। त्यसैले यसलाई हेलचेक्र्याइँ नगरी समस्या देखिनासाथ अस्पताल जानुपर्छ।
(डा सुवेदी प्रसूति गृहका सिनियर कन्सल्ट्यान्ट गाइनोकोलोजिस्ट हुन्।)
