काठमाडौं- हालै गरिएको एक अध्ययनले मानव मस्तिष्कमा ठूलो मात्रामा माइक्रोप्लास्टिक फेला परेको देखाएको छ। अमेरिकाको युनिभर्सिटी अफ न्यू मेक्सिको हेल्थ साइन्सेज सेन्टर र अन्य संस्थाका अनुसन्धानकर्ताहरूको सहयोगले, मानिसको मस्तिष्कमा प्लास्टिकका सूक्ष्म कणहरू (माइक्रोप्लास्टिक) प्रवेश गर्न सक्ने मात्र नभ, ती त्यहाँ जम्मा हुन सक्ने पत्ता लगाएका छन्।
अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार, मस्तिष्कमा प्रति ग्राम तन्तुमा ४,८०० माइक्रोग्राम माइक्रोप्लास्टिक फेला परेको थियो। यो मात्रा एक चम्चा प्लास्टिक बराबर हुन सक्छ, जुन एकदमै चिन्ताजनक कुरा हो। अध्ययनले मस्तिष्कमा पाइने माइक्रोप्लास्टिकको मात्रा अन्य अंगहरू, कलेजो र मिर्गौलाभन्दा १० गुणा बढी रहेको देखाएको छ।
माइक्रोप्लास्टिक मस्तिष्कमा कसरी पुग्छ?
विज्ञानले लामो समयसम्म मस्तिष्कलाई 'ब्लड-ब्रेन ब्यारिएर'ले सुरक्षित राख्छ भन्ने मान्यता राख्दै आएको थियो। तर यो अध्ययनले माइक्रोप्लास्टिक लिपिड (चिल्लो पदार्थ) सँग मिसिएर उक्त अवरोध पार गर्न सक्ने बताएको छ।
परीक्षण गरिएका नमुनाहरूमा ७५ प्रतिशत माइक्रोप्लास्टिक पोलिइथिलिन फेला परेको थियो, जुन प्लास्टिक कन्टेनर, चिकित्सा उपकरण, तथा अन्य दैनिक प्रयोग हुने वस्तुहरूमा व्यापक रूपमा पाइन्छ। यसले संकेत गर्छ कि हामीले खाने, पिउने, वा सास फेर्ने क्रममा समेत माइक्रोप्लास्टिक शरीरभित्र प्रवेश गर्दैछ।
स्वास्थ्यमा गम्भीर असर: डिमेन्सिया र हृदयघातको जोखिम?
अध्ययनमा डिमेन्सियाबाट प्रभावित व्यक्तिहरूको मस्तिष्कमा अन्य व्यक्तिहरूको तुलनामा १० गुणा बढी माइक्रोप्लास्टिक फेला परेको पाइएको छ। यो अध्ययनले कारण र प्रभावलाई प्रमाणित नगरे पनि, यसले माइक्रोप्लास्टिकले न्युरोलोजिकल स्वास्थ्यमा पार्न सक्ने सम्भावित प्रभाव बारे महत्वपूर्ण प्रश्नहरू उठाउँछ।
यसअघि भएका केही अनुसन्धानहरूले रक्तनलीमा धेरै मात्रामा माइक्रोप्लास्टिक पाइए हृदयाघात, स्ट्रोक र अकाल मृत्युको जोखिम बढ्न सक्छ भनेका थिए। तर अझै थप अनुसन्धान आवश्यक रहेको वैज्ञानिकहरू बताउँछन्।
माइक्रोप्लास्टिक प्रदूषण रोक्न के गर्न सकिन्छ?
वैज्ञानिकहरूले माइक्रोप्लास्टिकको स्वास्थ्य प्रभावबारे अझ विस्तृत अध्ययन आवश्यक रहेको बताइरहेका छन्। तर हालसम्म उपलब्ध प्रमाणहरू हेर्दा, सतर्कता अपनाउनु बुद्धिमानी हुने देखिन्छ।
• प्लस्टिकजन्य वस्तुहरूको प्रयोग घटाउनु
• प्लास्टिक प्रदूषण नियन्त्रणका लागि कडा नीति बनाउनु
• खाद्य तथा पेय पदार्थमा माइक्रोप्लास्टिकको मात्रा निगरानी गर्ने उपायहरू अपनाउनु
वातावरणमा प्लास्टिक प्रदूषणको वृद्धि र मानव शरीरमा यसको सम्भावित असर बीचको सम्बन्ध थप स्पष्ट हुन बाँकी छ। तर अध्ययनहरूले देखाएको निष्कर्षले यस विषयलाई गम्भीर रूपमा लिनुपर्ने स्पष्ट सङ्केत गरेको छ।
