बालबालिकालाई कब्जियत भएको कसरी थाहा पाउने? कस्ता लक्षण सामान्य होइनन्?
कुनै बच्चाले यदि हप्तामा दुईपटक भन्दा कम दिशा गरेको छ, दिशा गर्दा बच्चाले लामो समय लिएको छ, गोटा परेको जस्तो दिशा गरेको छ, दिशा गरीसकेपछि पनि पेट खाली भएको जस्तो अनुभव गरेको छैन भने कब्जियत भनेर थाहा पाउन सकिन्छ। दिशा गरिसकेपछि शौचालय जाम हुने वा शौचालय जान थालिसकेका बच्चाहरुले शौचालय नगइ कपडा लगाएकै अवस्थामा दिशा गर्ने गरेका छन् भने पनि कब्जियतको आशंका गर्न सकिन्छ।
६ महिना भन्दा कम उमेरका बालबालिकालाई कब्जियत भएको छ भने वा कब्जियतसँगै पेट सुन्निएको छ वा दिशामा रगत मिसिएको छ, बच्चाको तौल बढेको छैन वा कब्जियतसँगै अरु लक्षणहरु जस्तै, छातिको संक्रमण भइरहने, बेहोश हुने, काम्ने समस्या पनि छ भने यस्ता बालबालिकामा कब्जियतको अरु कारण पहिचान गर्नुपर्छ र चिकित्सकको परामर्श लिइहाल्नुपर्छ।
कस्तो खानेकुराले बालबालिकालाई कब्जियत गराउन सक्छ?
जंकफुड बढी खाने, फाइबरयुक्त खानेकुरा नखाने बालबालिकाहरुमा कब्जियतको समस्या बढी हुन्छ। त्यसैले बालबालिकालाई कब्जियत हुन नदिन जंकफुड खान दिनुहुँदैन र फाइबरयुक्त खानेकुरा खुवाउनुपर्छ। फाइबर कस्तो खानेकुरामा पाइन्छ भन्ने थाहा नहँुदा पनि बालबालिकालाई अभिभावकले फाइबरयुक्त खानेकुरा नखुवाएको हुनसक्छ। फाइबरयुक्त खानेकुराहरुमा गेडागुडी हो। एक कचौरा गेडागुडीमा ७ ग्राम फाइबर हुन्छ। आलुबखडा, केरा, सागपात, फलफूलमा पनि फाइबर हुन्छ।
कब्जियतको दीर्घकालिन असरहरु के–के छन्?
लामो समय कब्जियत हुने समस्या भएका बालबालिकाको पिसाबमा समस्या हुने र पिसाबको संक्रमणको जोखिम रहन्छ। दिशा राम्रोसँग नभएपछि राम्रोसँग खाना पनि नखाने हुनसक्छ जसको कारण बच्चामा कुपोषण हुनसक्छ। कब्जियत बढेर बच्चाको आन्द्रा नै जाम हुने समस्या पनि हुनसक्छ, यस्तो अवस्थामा शल्यक्रिया गरेर नै उपचार गर्नुपर्ने हुनसक्छ।
कब्जियतको समस्या कम गर्ने घरेलु उपाय के–के छन्?
कब्जियतको उपचारका लागि पनि खानपान महत्वपूर्ण छ। पर्याप्त मात्रामा फाइबर भएको खानेकुरा खाने, झोलिलो पदार्थको सेवन गर्ने र दुई वर्षको उमेरपछि बच्चालाई शौचालयमै दिशापिसाव गर्ने बानी बसाल्नु पर्छ।
-(डा अग्रवाल कान्ति बाल अस्पतालका बाल पेट तथा कलेजो रोग विशेषज्ञ )
