फाइल तस्विर
भारत- तमिलनाडुको तिरुवल्लूर जिल्लाको तिरुत्तणीमा एक दिल दहलााउने घटना भयो, जहाँ ज्वरोका लागि दिइएको गोली गलामा अड्किँदा चार वर्षका बालकको श्वास रोकिने गरी मृत्यु भयो।
तिरुत्तणी नजिकैको आर पल्लिकुप्पम गाउँका एक बालकलाई ज्वरो आएपछि परिवारका सदस्यहरूले १८ अगस्टको बिहान उनलाई तिरुत्तणीको सरकारी अस्पताल लगे। त्यहाँ डाक्टरले केही औषधि लेखिदिए। परिवारका सदस्यहरूका अनुसार, राति उनीहरूले ती औषधिहरू बालकलाई दिए। तर गोली निल्न खोज्दा त्यो गलामा अड्कियो र बालकलाई सास फेर्न गाह्रो भयो। परिजनले उनलाई तुरुन्त तिरुत्तणी सरकारी अस्पताल लगे, जहाँ डाक्टरले बालकलाई मृत घोषित गरे।
बालबालिकामा गोली अड्किने जोखिम
अमेरिकन एकेडेमी अफ पिडियाट्रिक्सका अनुसार, पाँच वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकामा खाना वा साना वस्तु गलामा अड्किँदा श्वास अवरुद्ध हुने जोखिम हुन्छ। यदि श्वास नलीमा केही अड्कियो भने फोक्सो र मस्तिष्कसम्म अक्सिजन पुग्न रोकिन्छ।
हार्वर्ड मेडिकल स्कूलका अनुसार, यदि चार मिनेटभन्दा बढी समयसम्म मस्तिष्कले अक्सिजन नपायो भने स्थायी क्षति वा मृत्यु हुन सक्छ।
हार्वर्डले नै उल्लेख गरेको छ कि गोली निल्नु सजिलो कुरा होइन। यो समस्या केवल साना बालबालिकामै नभई केही ठूला मानिसहरूमा पनि देखिन्छ। तथ्याङ्कअनुसार, गोली निल्न खोज्ने प्रत्येक तीनमध्ये एक व्यक्तिमा वान्ति वा श्वासप्रश्वासमा समस्या देखिन सक्छ।
विशेषज्ञहरूको सुझाव
ईरोडका शिशु रोग विशेषज्ञ डा. अरुण कुमार भन्छन्, 'सामान्यतया ६ वर्षभन्दा कम उमेरका बच्चालाई ट्याबलेट दिनु ठीक हुँदैन। औषधि पिसेर पानीमा घोलेर दिनु राम्रो हुन्छ। पानीमै घुल्ने औषधिहरू बालबालिकाका लागि प्रायः सिफारिस गरिन्छ।'
केही औषधि ट्याबलेट स्वरूपमै मात्र उपलब्ध हुन्छन्। त्यस्तो अवस्थामा डाक्टरले अभिभावकलाई औषधि दिने सही तरिका बुझाउनु जरुरी हुन्छ। तर अन्ततः, बच्चालाई औषधि दिने बेलामा सबैभन्दा बढी सावधानी लिनुपर्ने जिम्मेवारी अभिभावककै हुन्छ।
विश्व स्वास्थ्य संगठनले पनि बालबालिकामा जोखिम घटाउन औषधि पिसेर पानीमा घोलेर दिन सुझाएको छ।
वयस्कमा पनि समस्या हुन सक्छ
डा. अरुणका अनुसार, वृद्ध उमेरमा पनि ट्याबलेट निगल्न कठिन हुन सक्छ, विशेष गरी ६५ वर्षभन्दा माथिका व्यक्तिहरूमा। उमेरसँगै औषधिको मात्रा बढ्छ, जसले गलामा गोली अड्किने जोखिम बढाउँछ। वान्ति, उल्टी वा श्वासप्रश्वासमा समस्या भएका कारण धेरै वृद्धहरू औषधि लिन कतरा गर्छन्।
अमेरिकामा मात्र करिब २ करोड मानिसले ठूलो आकारको मेटफर्मिन जस्ता ट्याबलेट सेवन गर्छन्, जुन निगल्न गाह्रो हुने प्रमुख कारण मानिन्छ।
डा. अरुण भन्छन्, 'वृद्धहरूलाई ट्याबलेट दिने बेलामा पनि सावधानी अपनाउनु पर्छ। सकेसम्म औषधि पानीमा घोलेर दिनु सुरक्षित हुन्छ। क्याप्सुल चिरेर पानीमा मिसाउने विकल्प पनि कहिलेकाहिँ प्रयोग गर्न सकिन्छ।'
आपत्कालीन अवस्थामा के गर्ने?
यदि बच्चा वा वयस्कको गलामा केही अड्कियो र सास फेर्न समस्या भयो भने तुरुन्त ‘हाइम्लिक मेनुअभर’ गर्नुपर्छ।
बिरामीको पछाडि उभिएर दुवै हातले कमर समात्ने।
पेटको माथिल्लो भागतिर ५–६ पटक जोरले दबाउने।
यसरी गर्दा अड्किएको वस्तु बाहिर आउन सक्छ। यदि सफल भएन भने तुरुन्त नजिकको अस्पताल लैजानुपर्छ।
तर यो विधि एक वर्षभन्दा कम उमेरका बच्चा, गर्भवती महिला र बेहोस बिरामीमा प्रयोग गर्नु हुँदैन।
एक वर्षभन्दा कम उमेरका बालबालिकालाई गोदमा राखी पिठ्युँमा थप्कि दिन सिफारिस गरिन्छ।
अभिभावकका लागि चेतावनी
चेन्नईकी वरिष्ठ शिशु रोग विशेषज्ञ डा. रेवती भन्छिन्, 'बालबालिकालाई कहिल्यै जबरजस्ती ट्याबलेट नदिनुहोस्। यसले उनीहरूलाई डराउने र घबराउने बनाउँछ, जसले स्थिति झन् बिगार्न सक्छ। ट्याबलेटलाई पानीमा घोलेर वा टुक्रा बनाएर दिन सकिन्छ, तर नाक थुनेर जबरजस्ती खुवाउनु पूर्णतः गलत र खतरनाक तरिका हो।'
उनका अनुसार सानो बच्चाको श्वास नली साँघुरो हुन्छ, त्यसैले ६ वर्षभन्दा कम उमेरका बच्चालाई औषधि सधैं पानीमा घोलेर दिनुपर्छ। ६–१० वर्षका लागि टुक्रा पारिएको वा चबाउने ट्याबलेट उपयुक्त हुन्छ। १० वर्षभन्दा माथिका बच्चालाई ट्याबलेट निगल्न सिकाउन सकिन्छ, तर सावधानी भने अपनाउनै पर्छ।
एजेन्सीहरुको सहयोगमा
