डा. किसन भण्डारी अनुभवी नेपाली चिकित्सक, शिक्षाविद् तथा सेन्ट्रल एसियाली क्षेत्रमा लामो समयदेखि क्रियाशील व्यक्तित्व हुन्। हाल उनी उज्बेकिस्तानस्थित एसिया इन्टरनेसनल युनिभर्सिटीमा डिनको जिम्मेवारी सम्हाल्दै अन्तर्राष्ट्रियस्तरको चिकित्सा शिक्षा प्रवर्द्धनमा सक्रिय छन्। मस्कोबाट एमबीबीएस पूरा गरेका डा. भण्डारीले किर्गिस्तानबाट न्युरो सर्जरीमा स्नातकोत्तर तथा जनस्वास्थ्यमा मास्टर्स अध्ययन गरेका छन्।
किर्गिस्तानमा करिब एक दशकसम्म भाइस डिनको रूपमा सेवा दिएका उनले चिकित्सा शिक्षा सुधार र विद्यार्थी हितका क्षेत्रमा उल्लेखनीय योगदान पुर्याएका छन्। साथै, गैरआवासीय नेपाली संघ किर्गिस्तानका पूर्व अध्यक्षसमेत रहेका डा. भण्डारी सेन्ट्रल एसियामा रहेका नेपाली विद्यार्थी र श्रमिकहरूका लागि अभिभावकजस्तै भूमिकामा परिचित छन्।
उज्बेकिस्तान, किर्गिस्तान र काजाकिस्तानमा रहेका नेपालीहरूको समस्यामा सक्रिय रूपमा आवाज उठाउँदै दूतावाससँग समन्वय, उद्धार प्रयास तथा सचेतना अभिवृद्धिमा उनले निरन्तर भूमिका खेल्दै आएका छन्। नेपाल र सेन्ट्रल एसियाबीच शैक्षिक पुलको रूपमा काम गरिरहेका डा. भण्डारी सस्तो, गुणस्तरीय र विश्वसनीय चिकित्सा शिक्षामा नेपाली विद्यार्थीहरूको पहुँच विस्तार गर्न प्रतिबद्ध व्यक्तित्वका रूपमा चिनिन्छन्।
उनीसँग उज्बेकिस्तानमा एमबीबीएस अध्ययनका विषयमा गरिएको संवादका मुख्य बुँदाहरू यसप्रकार छन् :
१. शैक्षिक अवधि र लागत :
• उज्बेकिस्तानमा एमबीबीएस (MBBS) को अध्ययन अवधि ६ वर्षको हुन्छ, जसमा ५ वर्षको सैद्धान्तिक तथा व्यावहारिक अध्ययन र १ वर्षको इन्टर्नसिप समावेश हुन्छ।
• नेपालको तुलनामा यहाँको चिकित्सा शिक्षा सस्तो मानिन्छ। उदाहरणका लागि, एसिया इन्टरनेसनल युनिभर्सिटीमा ६ वर्षको कुल ट्युसन शुल्क करिब २१ लाख नेपाली रुपैयाँ रहेको छ, जबकि नेपालमा यही अध्ययनको शुल्क ४० देखि ४५ लाख रुपैयाँसम्म पर्न सक्छ।
२. शिक्षण माध्यम र पाठ्यक्रम :
• अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूका लागि शिक्षणको मुख्य माध्यम अंग्रेजी भाषा हो।
• स्थानीय बिरामीहरूसँग प्रभावकारी संवाद गर्न र त्यहाँको स्वास्थ्य प्रणाली बुझ्न सहज होस् भनेर विद्यार्थीहरूलाई पहिलो वर्षदेखि नै उज्बेक भाषा सिकाइन्छ।
• दोस्रोदेखि पाँचौँ वर्षसम्म पनि अतिरिक्त भाषा कक्षाहरू सञ्चालन गरिन्छ, जसले छैटौँ वर्षको इन्टर्नसिपमा बिरामीको हिस्ट्री लिन र संवाद गर्न सहयोग पुर्याउँछ।
३. क्लिनिकल एक्सपोजर र अस्पताल सुविधाहरू :
• तेस्रो वर्षदेखि विद्यार्थीहरूलाई क्लिनिकल साइकलमा सहभागी गराइन्छ, जहाँ उनीहरू प्रत्येक दिन बिहान ८:३० देखि १२:५० बजेसम्म अस्पतालमा व्यावहारिक अभ्यास गर्छन्।
• विश्वविद्यालयहरूको आफ्नै अस्पताल हुनुका साथै विभिन्न सरकारी तथा निजी अस्पतालहरूसँग सहकार्य (MOU) गरिएको हुन्छ।
• इन्टर्नसिप अवधिमा इन्टरनल मेडिसिन, अर्थोपेडिक्स, गाइनेकोलोजी र पेडियाट्रिक्सजस्ता विषयहरूमा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार तालिम प्रदान गरिन्छ।
४. अन्तर्राष्ट्रिय वातावरण र गुणस्तर :
• यहाँका विश्वविद्यालयहरूमा नेपाल, भारत, पाकिस्तान, इजिप्टलगायत १४ भन्दा बढी देशका विद्यार्थीहरू अध्ययनरत छन्।
• प्राध्यापकहरू पनि नेपाल, भारत, इजिप्ट, मोरक्को आदि विभिन्न देशका अनुभवी विशेषज्ञहरू हुने गर्छन्।
• शिक्षा मन्त्रालयले विश्वविद्यालयको पूर्वाधार, अस्पतालको शय्या संख्या तथा बिरामीको चापको मूल्याङ्कन गरेर मात्र विद्यार्थी कोटा निर्धारण गर्दछ।
५. भर्ना प्रक्रिया र सुरक्षा :
• नेपाली विद्यार्थीहरूले उज्बेकिस्तानमा चिकित्सा शिक्षा अध्ययन गर्न नेपाल मेडिकल एजुकेसन कमिसनद्वारा लिइने एकीकृत प्रवेश परीक्षा (CEE) उत्तीर्ण गरेको हुनुपर्छ (हालको कट-अफ मार्क २.२५)।
• वर्षमा दुई पटक—अक्टोबर र फेब्रुअरीमा भर्ना लिइने व्यवस्था छ।
• विदेशी विद्यार्थीहरूको सुरक्षाका लागि छुट्टै ‘टुरिस्ट पुलिस’ को व्यवस्था गरिएको छ, र स्थानीय नागरिकहरू विदेशीप्रति मैत्रीपूर्ण व्यवहार गर्छन्।
स्रोतहरूका अनुसार उज्बेकिस्तानमा चिकित्सा शिक्षाको शुल्क नेपालको तुलनामा निकै सस्तो र सुलभ देखिन्छ।
६. शिक्षणको माध्यम (भाषा) :
• अन्तर्राष्ट्रिय विद्यार्थीहरूका लागि चिकित्सा शिक्षाको मुख्य माध्यम अंग्रेजी भाषा नै हो।
• यद्यपि, स्थानीय बिरामीसँग प्रभावकारी संवाद गर्न र स्वास्थ्य प्रणाली बुझ्न सहज होस् भनेर पहिलो वर्षदेखि नै उज्बेक भाषा अनिवार्य रूपमा पाठ्यक्रममा समावेश गरिएको हुन्छ।
• दोस्रोदेखि पाँचौँ वर्षसम्म हप्तामा दुई दिन अतिरिक्त भाषा कक्षाहरू सञ्चालन गरिन्छ।
७. शिक्षण विधि र क्लिनिकल एक्सपोजर :
• उज्बेकिस्तानको चिकित्सा शिक्षा ‘क्लिनिकल साइकल’ प्रणालीमा आधारित छ, जुन विशेष गरी तेस्रो वर्षदेखि लागू हुन्छ।
• यस प्रणालीअन्तर्गत विद्यार्थीहरू बिहान अस्पतालमा व्यावहारिक अभ्यास गर्छन् र दिउँसो सोही विषयको सैद्धान्तिक कक्षा सञ्चालन गरिन्छ।
• यसले गर्दा विद्यार्थीहरूले सैद्धान्तिक ज्ञानलाई प्रत्यक्ष उपचार प्रक्रियासँग जोडेर बुझ्न सक्ने अवसर पाउँछन्।
८. इन्टर्नसिप र व्यावहारिक अभ्यास :
• छैटौँ वर्षमा विद्यार्थीहरूले पूर्णकालीन इन्टर्नसिप गर्नुपर्छ, जसलाई विभिन्न ‘साइकल सिस्टम’ मा विभाजन गरिएको हुन्छ।
• इन्टर्नसिप अवधिमा इन्टरनल मेडिसिन (२ महिना), अर्थोपेडिक्स (१.५ महिना), गाइनेकोलोजी (१.५ महिना), पेडियाट्रिक्स (१.५ महिना) र ईएनटी (१५ दिन) मा अन्तर्राष्ट्रिय मापदण्डअनुसार तालिम दिइन्छ।
• विश्वविद्यालयहरूको आफ्नै अस्पतालका साथै सरकारी र निजी अस्पतालहरूसँगको सहकार्यले विद्यार्थीलाई पर्याप्त क्लिनिकल एक्सपोजर उपलब्ध गराउँछ।
