आजको समयमा स्मार्टफोन हाम्रो जीवनको सबैभन्दा नजिकको साथी भएको छ। तर के तपाईंलाई थाहा छ, यो साथीले दीर्घकालीन रोगहरूको नियन्त्रणमा पनि तपाईंलाई सहयोग गर्न सक्छ? मधुमेह, उच्च रक्तचाप, हृदय रोग जस्ता दीर्घकालीन रोगहरूको व्यवस्थापनका लागि स्मार्टफोनका केही सिधा र प्रभावकारी उपायहरू छन्। यहाँ केही सरल र व्यावहारिक उपायहरू दिइएका छन्, जसलाई तपाईंले आफ्नो दैनिक जीवनमा उपयोग गरेर दीर्घकालीन स्वास्थ्यलाई सुधार्न सक्नुहुन्छ।
१. स्वास्थ्य एपहरूको प्रयोग: गतिविधि ट्र्याक गर्ने साथी बनाउनुहोस्
स्वास्थ्य एपहरू आजकल निःशुल्क नै उपलब्ध छन् र ती निकै सजिलो पनि छन्। यस्ता एपहरूले तपाईंको दिनभरि गरेको व्यायाम, खानेकुराको खपत, र पानी पिउने मात्रासम्म ट्र्याक गर्न सक्छन्। उदाहरणका लागि:
• पछिल्ला लोकप्रिय एपहरू जस्तै "Google Fit" र "MyFitnessPal" ले तपाईंको कदमहरू रेकर्ड गर्ने र दिनभरि कतिबेर हिँड्नुभयो भनेर देखाउने काम गर्छन्।
• पानी पिउने सम्झाउने एपहरू जस्तै "Water Drink Reminder" मा तपाईंले आफ्नो वजन र उमेर राखेर कति पानी पिउनुपर्छ भनेर थाहा पाउन सक्नुहुन्छ। यसले तपाईंलाई दिनभरि नियमित अन्तरालमा पानी पिउन सम्झाउँछ।
२. डिजिटल नोटबुकमा स्वास्थ्य तथ्यांक राख्ने: स्वास्थ्यमा निगरानीको सरल उपाय
दीर्घकालीन रोगमा, आफ्नो स्वास्थ्य तथ्यांकहरू (जस्तै: रक्तचाप, ब्लड सुगर) दैनिक ट्र्याक गर्नु महत्त्वपूर्ण हुन्छ। यसका लागि नोट एप वा डिजिटल डायरी उपयोग गर्न सकिन्छ। उदाहरणका लागि:
• बिहानको रक्तचाप र ब्लड सुगर को नाप लिई स्मार्टफोनमा रेकर्ड राख्न सकिन्छ। यसले तपाईंलाई आफ्नो स्वास्थ्यको विकास देख्न र असामान्य परिवर्तनहरू पहिचान गर्न मद्दत गर्छ।
• "Samsung Notes" वा "Google Keep" जस्ता एपहरू मा तपाईंको मेडिकल रेकर्ड सुरक्षित राख्न सकिन्छ, ताकि चिकित्सकसँग परामर्श गर्दा तपाईं सजिलै पुराना विवरण देखाउन सक्नुहुन्छ।
३. अनलाइन परामर्श र टेलिमेडिसिन सेवा: सजिलै स्वास्थ्य सल्लाह लिनुहोस्
स्मार्टफोनले चिकित्सकहरू वा स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरूसँग प्रत्यक्ष सम्पर्क राख्न सजिलो बनाएको छ। यसलाई टेलिमेडिसिन भनिन्छ।
• साधारण स्वास्थ्य समस्या आएमा, तुरुन्तै चिकित्सकसँग भिडियो वा फोनमार्फत परामर्श लिन सकिन्छ। यसले अस्पतालमा लामो समय बस्नुपर्ने अवस्थाबाट जोगिन र तात्कालिक समस्या समाधान गर्न मद्दत गर्छ।
• नेपालमा रहेका 'TDO Nepal' वा 'Health at Home' जस्ता टेलिमेडिसिन सेवाहरू पनि उपलब्ध छन्। यस्ता सेवामार्फत प्रत्यक्ष चिकित्सकीय सल्लाह पाइन्छ।
४. स्मार्ट रिमाइन्डर: समयमै औषधि र गतिविधिहरूको सम्झना
दीर्घकालीन रोगका लागि समयमै औषधि सेवन र व्यायाम गर्नु आवश्यक हुन्छ। स्मार्टफोनमा रहेको रिमाइन्डर सुविधाले यो सजिलो बनाउँछ।
• "Medisafe" जस्ता एप मा औषधिको नाम, समय र मात्रालाई राख्न सकिन्छ, जसले तपाईंलाई औषधि लिन सम्झाउँछ।
• व्यायाम र खानपानको लागि पनि रिमाइन्डर सेट गर्न सक्नुहुन्छ। उदाहरणका लागि, दिनभर १०,००० कदम हिँड्न चाहनुहुन्छ भने यो रिमाइन्डरले तपाईंलाई प्रेरित राख्न मद्दत गर्छ।
५. स्वास्थ्यसम्बन्धी शैक्षिक सामग्री: बुझेर स्वास्थ्य सुधार
स्मार्टफोनमा स्वास्थ्यसम्बन्धी जानकारी पाउन विभिन्न श्रोतहरू छन्, जसले तपाईंलाई रोगको बारेमा ज्ञान दिन्छ।
• YouTube जस्ता प्लेटफर्ममा स्वस्थ खाना, व्यायाम, र रोगको व्यवस्थापन सम्बन्धी भिडियोहरू छन्। "Fitness Blender" वा "Yoga with Adriene" जस्ता च्यानलले सजिलै घरमा गर्न सकिने व्यायाम सिकाउँछन्।
• पछिल्लो रोग सम्बन्धी जानकारीका लागि विभिन्न स्वास्थ्य एपहरू प्रयोग गर्न सकिन्छ। जस्तै, "WHO Health Alerts" एपमा कोविड-१९ जस्ता रोगहरूको अपडेट जानकारी पाइन्छ।
६. समर्थन समूह र सामाजिक मिडिया: परामर्श र प्रेरणा
सामाजिक मिडियामा रहेका विभिन्न समर्थन समूहहरूले समान रोग भएका मानिसहरूसँग अनुभव साट्न मद्दत पुर्याकउँछन्। यसले भावनात्मक सहयोग दिने मात्र नभई रोगसम्बन्धी जानकारी र स्रोतहरूको पहुँच पनि दिन्छ।
• फेसबुक वा ह्वाट्सएप ग्रुपहरू मा स्वास्थ्य समूहहरूमा सदस्यता लिएर अनुभव साट्न सकिन्छ।
• इन्स्टाग्राम वा फेसबुकमा स्वास्थ्यप्रेमीहरूको पेजहरू फलो गरेर दैनिक जीवनमा स्वास्थ्य सुधारको प्रेरणा लिन सकिन्छ। यस्ता समूहमा विशेषज्ञहरूको लेख र सुझाव पनि पाउन सकिन्छ, जसले तपाईंको हौसला बढाउँछ।
निष्कर्ष
स्मार्टफोनलाई यदि सही तरिकाले उपयोग गर्न सकेमा दीर्घकालीन रोगहरूको व्यवस्थापन र नियन्त्रणमा ठूलो मद्दत पुग्न सक्छ। यस्ता प्रविधिहरूलाई दैनिक जीवनमा सानो-सानो परिवर्तनका रूपमा अपनाउँदा दीर्घकालीन रोगहरूसँग जुध्न सहज हुनसक्छ। स्मार्टफोनलाई तपाईंको स्वास्थ्य सुधारको यात्रामा साथी बनाउनुहोस् र सुस्वास्थ्यको बाटोमा अघि बढ्नुहोस्।
(सामुदायिक चिकित्सा विभाग, विराट मेडिकल कलेज)
