लक्षणहरु
१. ज्वरो,
२. शरीर जिरिङ्ग (जाडो हुने),
३. टाउको, जिउ र जोर्नी दुख्ने,
४. घाँटी दुख्ने, खोकी लाग्ने, नाकबाट पानी बग्ने वा बन्द हुने, बालबालिकालाई बान्ता र पखाला लाग्ने,
५. अनुहार सुन्निने र शरीर अलश्य हुने।
के गर्ने
१) घरमै आराम गर्ने:- यसले शरीरमा ऊर्जा थपिदिने र रोग प्रतिरोधी क्षमता बढाउन मद्दत गर्नेछ भने संक्रमितबाट अरुलाई सार्ने वा प्रकोप हुने सम्भावना कम हुनेछ।
२) झोलिलो खानेकुरा खाने:- यसले शरीरलाई डिहाइड्रेसन हुनबाट जोगाउँछ। रोग प्रतिरोधी क्षमता पनि वृद्धि गराउँछ। पानी आवश्यकता अनुसार पिए पनि झोलिलो सुप लिँदा शरीरमा अझ स्फुर्ती बढ्ने र छिटो स्वास्थ्यमा सुधार आउनेछ।
३) भाइरल ज्वरोको सिजनमा चाहिने अति आवश्यक सामान्य औषधीहरु आफूसँग राख्ने। खासगरी भौगोलिक विकट स्थानमा स्वस्थ्यचौकी टाढा हुने र स्वास्थ्यकर्मी पनि चाहेको समयमा पुग्न गाह्रो हुने भएकाले सामान्य औषधि आफूसँगै राख्नु आवश्यक छ।
४) घरमै उपलब्ध खानेकुरा (लसुन, सुन्तला, मह, अदुवा आदि) मा भाइरस विरुद्धको गुण हुने भएको र यी खानेकुरा गाउँघरतिर पनि सहजै उपलब्ध हुने भएकाले यसको प्रयोग गर्दा छिटो स्वास्थ्यलाभ गर्न सकिनेछ।
५) खासगरी ६५ वर्षमाथिका जेष्ठ नागरिक, ५ वर्ष मुनिका बालबालिका, दीर्घ रोगी (दम, सिओपिडी, अंग प्रत्यारोपण, मिर्गौलाको डायलाइसिस गरिरहेका) हरुको भाइरल ज्वरो अन्तर्गत पर्ने फ्लुका कारण मृत्यु हुने गरेकाले यस्ता वर्गका मानिसले फ्लु विरुद्धको खोप अनिवार्य लिनुपर्छ। विशेषगरी विकट स्थानहरु जहाँ समयमा औषधि र चिकित्सकको अभाव हुन्छ, त्यहाँ नियमित रुपमा खोप दिँदा बर्सेनि हुने मानवीय क्षतिलाई कम गर्न सकिनेछ।
के नगर्ने?
१) एन्टिबायोटिकको प्रयोग आफूखुसी नगरौं।
२) संक्रमण भएको अवस्थामा सार्वजनिक स्थलहरुमा अति आवश्यक नभई नजाऊ।
३) आफूले प्रयोग गर्ने समानहरु अरुलाई प्रयोग गर्न नदिऊँ, हात नामिलाऊँ र आफू संक्रमित भएको भए अरुसँग एक मिटर दुरी कायम गरेर मात्र कुराकानी गरौं।
४) शरीर कसिने गरी गह्रुंगा लुगा नलगाउने र कोठाका झ्यालढोका पूर्ण रुपमा बन्द नगर्ने।
५) भाइरल ज्वरो संक्रमणका करणले हुने भएकाले धामी, झाँक्री वा झारफुक तिर नलागी सकेसम्म स्वास्थ्य संस्थामा पुग्ने कोसिस गरौं।
(डा पुन शुक्रराज ट्रोपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुका क्लिनिकल रिसर्च युनिट संयोजक हुन्)
